Mineirazo. Niemcy demolują Brazylię 7:1

Po wczorajszym półfinale, w którym Brazylia poniosła największą klęskę w historii futbolu w tym kraju, traumatyczne maracanazo z 1950 r. wydaje się całkiem sympatycznym wspomnieniem/wydarzeniem.

Do historii Brazylii i brazylijskiej piłki wchodzi imię nowego arcynieszczęścia, nowej traumy, o której będzie się mówiło przez lata, a może dziesięciolecia. Mineiraco (po portugalsku) lub mineirazo (po hiszpańsku) – od nazwy stadionu Mineirao w Belo Horizonte. Największa gazeta, „Folha de S.Paulo”, napisała: „Brazylia ponownie upokorzona w trakcie próby wygrania mundialu u siebie”.

Pierwszą próbę 64 lata temu zakończyło maracanazo (od nazwy stadionu Maracana w Rio de Janeiro), czyli porażka 2:1 z Urugwajem w finale mistrzostw świata w 1950 r. Urugwajski zawodnik Alcides Ghiggia, który strzelił wtedy drugiego gola, powiedział po latach, że Maracanę zdołało uciszyć tylko trzech ludzi: Frank Sinatra, Jan Paweł II i on. Maracanazo było traumą, rodzajem klątwy, którą na okrągło wspominano przed tym mundialem.1.

Oglądałem mecz w barze, a właściwie skupisku kilku barów na Avenida Nossa Senhora da Copacabana w Rio de Janeiro. Gdy padł pierwszy gol, zapanowała cisza, jakby nic się nie stało. Miny moich sąsiadów były nietęgie, ale wciąż niósł ich nastrój pt. „Nasz Mundial – wygramy!”. A piwo pomagało.

Nawet nie pamiętam, co się stało po drugim golu, czułem, że to koniec (moi sąsiedzi pewnie też). Po trzecim i czwartym ludzie wokół mnie jakby stracili zainteresowanie dla meczu. Zaczęli wysyłać esemesy, surfować po internecie. I zamawiali kolejne butelki piwa.

Na ekranie wielkiego telewizora widać było zrozpaczonych kibiców na stadionie w Belo Horizonte. Ktoś łapał się za głowę, ktoś ryczał, ktoś miał ściśniętą twarz i pewnie łykał łzy. Ale wokół mnie tak nie było.

W tym samym barze oglądałem mecz 1/8 finałów Brazylia – Chile, który gospodarze fartem wygrali w karnych. Wtedy to były emocje! I łzy – najpierw ze strachu, że nasi odpadną, a potem z radości – że się udało.

Wczoraj wokół mnie łez nie było. Najwyżej kilka smutnych twarzy. Właściwie otępiałych, odrętwiałych, niedowierzających.

Po szóstym golu ludzie zaczęli bić brawo Niemcom. Po siódmym – też.

Honorowy gol dla Brazylii wywołał wybuch okrzyków, a po chwili eksplozję śmiechu. „Brazylia nie ma reprezentacji!” – krzyczeli. „Felipao, wypierd…j!”. „Jestem Brazylijczykiem, ale to nie jest drużyna Brazylii”, mówił podpity gość, na oko wyglądający na biednego z faveli.

2.

Gdyby mecz był wyrównany i Brazylia przegrała w ostatniej chwili jedną bramką, na ulicy byłaby z pewnością żałoba. Ale już w trakcie niemieckiego lania ludzie się śmiali, pili piwo, opowiadali dowcipy, klęli, ale raczej w tonie radosnym, choć była to raczej wesołość straceńców. Trochę jakby to wszystko ich nie dotyczyło.

Sądzę, że tak właśnie objawił się w pierwszej chwili brazylijski szok.

Część ludzi mówiła, że teraz będą wielkie zadymy, ludzie wyjdą na ulice i będą wszystko niszczyć. „Nie dlatego, że przegraliśmy, ale dlatego, że to było upokorzenie!”, powiedziała do mnie potężnie zbudowana kobieta, wyraźnie w stanie wskazującym.

Ta zapowiedź kontrastowała z reakcjami kibiców w czasie meczu. Wcale nie musi się sprawdzić.

3.

Po powrocie do mieszkania, po drugiej stronie ulicy, widzę w internecie, że docierają wiadomości o zamieszkach w Recife, jeszcze w trakcie meczu. Ponoć policja rozpędziła kibiców gazami łzawiącymi. Potem wiadomości o podobnych zdarzeniach w Belo Horizonte i Sao Paulo. Ale… – co zaskakujące – to wiadomości z polskich środków przekazu. Największe brazylijskie gazety w wydaniach internetowych nic o zamieszkach nie pisały (przynajmniej do dzisiejszych wczesnych godzin porannych).

W telewizji pierwsze dyskusje w studiu, wszyscy w szoku. Padają takie myśli i słowa:

– Mieliśmy najgorszą obronę na mundialu – wpuściła 11 goli (7 wczoraj), a przecież mówiono cały czas, że mamy najlepszą obronę (być może zresztą mówili to nawet ci sami goście 😉

– Brazylijscy napastnicy są najgorsi w historii. Padają nazwiska: Fred, Bernard, Hulk. Bez Neymara nic nie potrafią zrobić na boisku… (to brzmi jak słowny lincz).

– Mamy zacofany futbol. Zła murawa na boiskach, źli sędziowie, źli piłkarze, źli szkoleniowcy, źli trenerzy i trenerzy trenerów. Trzeba wszystko zmienić.

4.

Na konferencji prasowej Scolari bierze całą winę na siebie, a zarazem mówi, że nie żałuje wyboru piłkarzy ani w ogóle niczego. Dziennikarze są zaskoczeni. Gazeta „O Globo” napisała, że Scolari „mówił, mówił i nie przekonał nikogo”.

Komicznie brzmiało wyjaśnienie, że napastnik Bernard wstawiony na miejscu Neymara nie ćwiczył z zespołem (a ściśle: ćwiczył kilka minut), żeby zmylić Niemców, bo – jak mówił Scolari – dziennikarze obecni na treningach wszystko wypaplaliby rywalom. Powiedział też, że nie ma długu wobec kibiców i że wykonywał swoją pracę jak zawsze. Odrzucił sugestie, że Brazylijczycy mają zacofany futbol – i na boiskach, i poza nimi.

Taką opinię wygłosił nieco później, jako jedyny z brazylijskich piłkarzy, skrzydłowy obrońca Barcelony, Dani Alves: – Nasz futbol musi ewoluować.

Koledzy z drużyny uznali, że 7:1 to wpadka i nie wiązali totalnej demolki ze sposobem gry, taktyką, organizacją zespołu.

A wcześniej, tuż po meczu, strasznie, ale to strasznie płakali. Chyba najbardziej Oscar i David Luiz. Ten ostatni mówił łamiącym się głosem przed kamerami telewizyjnymi, że chciał dać ludowi brazylijskiemu radość, a przyniósł smutek. I że bardzo przeprasza, i prosi o wybaczenie.

5.

W pewnej chwili, znowu na ulicy, spojrzałem na dwóch wysokich gości, których zaczepili najwyraźniej jacyś nieznajomi. Robili sobie zdjęcia z jednym z nich. Z niedowierzaniem rozpoznałem w tym, z którym się fotografowano, słynnego angielskiego piłkarza zbliżającego się do emerytury, eksobrońcę Manchesteru United Rio Ferdinanda.

Podbiegłem spytać, co sądzi o meczu. Wyglądał na osłupiałego jak wszyscy. Powiedział dwa słowa: „Disaster” i „Incredible”. Po czym sympatycznie się pożegnał i poszedł razem z kolegą w swoją stronę.

6.

Noc w Rio była spokojna. Przestały strzelać petardy, które huczały wczoraj od wczesnego ranka.

Spadł za to biblijny deszcz, który zalał Aleję Atlantycką wzdłuż plaży Copacabana. Samochody przedzierały się przez wodę niczym amfibie.

Około północy wróciłem do mojego baru – na dworze, ale pod dachem. Siedziała w nim stara kobieta, na oko osiemdziesięciolatka, z atrapą pucharu mistrzostw. Nic nie jadła, nie piła, patrzyła tępo przed siebie. „O ceu ‚ta chorando” (niebo płacze), powiedziała w pewnej chwili w moją stronę, jakby się nagle obudziła – i tymi słowami przeniosła całą sprawę w rejony realizmu magicznego.

Jak spojrzeć kilka dni wstecz, było zdarzenie, na które dzisiaj można patrzeć jak na zapowiedź klęski, choć – dodajmy – w porządku pozaracjonalnym, realistyczno-magicznym. W Belo Horizonte zawalił się wiadukt zbudowany na mundial, zabił dwie osoby i ranił około 20. Tylko ktoś anachronicznie przesądny, wierzący w gusła i czary-mary mógł widzieć w tym zwiastun niedobrego (choć w świecie realizmu magicznego, jak wiemy z literatury, różne cuda się zdarzały). W porządku realizmu magicznego upadek wiaduktu był początkiem opowieści o zapowiedzianej klęsce.

Ale przykładając do tragedii budowlanej i klęski sportowej szkiełko i oko, łatwo zauważyć, że nie było żadnego fatum. Wiadukt źle zbudowano (matematyka, inżynieria), drużynę źle zorganizowano (strategia, taktyka, technika gry, timing).

Oby brasileiros nie utonęli w powodzi irracjonalnych wyjaśnień i rozliczeń. Z grubsza wiadomo, jak budować mosty, by się bez powodu nie zawalały. Podobnie wiadomo, jak grać w piłkę, żeby nie przegrywać 7:1, nawet z genialnymi Niemcami, gdy gra się u siebie w półfinale mundialu, i gdy ma się takich zawodników jak Brazylia.